De Coronacrisis heeft meer dan ooit het belang laten zien van goede digitale toegankelijkheid. Maar tegelijkertijd ook de kwetsbaarheid blootgelegd van het ‘digitale’ bereik van de Nederlandse herinneringscentra en oorlogsmusea: er zijn hier achterstanden op het terrein van digitale beschikbaarheid en presentatie. Daarom heeft de Stichting Musea en Herinneringscentra 40-45 (SMH 40-45), in nauwe samenwerking met Netwerk Oorlogsbronnen (NOB), initiatief genomen tot een ‘Deltaplan’: een eenmalige inhaalslag om het digitale collectieaanbod van bruikbaar en zichtbaar bronnenmateriaal vanuit de herinneringssector substantieel en duurzaam te versterken. Dankzij steun van het Mondriaan Fonds kan dit Deltaplan in de komende jaren worden uitgevoerd.
Krachten bundelen
Twaalf leden van SMH 40-45 hebben binnen het Deltaplan de krachten gebundeld, namelijk; het Airborne Museum ‘Hartenstein’, het Indisch Herinneringscentrum, het Joods Cultureel Kwartier, het Nationaal Onderduikmuseum, het Vrijheidsmuseum, Nationaal Monument Kamp Vught, het Museon, Nationaal Monument Oranjehotel, Herinneringscentrum Kamp Westerbork, het Verzetsmuseum Amsterdam, het Bevrijdingsmuseum Zeeland en Nationaal Monument Kamp Amersfoort. Zij zullen collectief, gestandaardiseerd en duurzaam gedigitaliseerd bronnenmateriaal beschikbaar te maken waarmee nieuwe presentatievormen worden ontwikkeld, zoals:
- Online: via de collectieportal van NOB Oorlogsbronnen.nl, educatieve toepassingen en Wikimedia-projecten.
- Museaal op locatie: digitale presentatievormen in tentoonstellingen en voor educatieve toepassingen.
- Museaal online: door presentatie van de eigen bronnen op eigen website, verrijkt met bronnen van andere organisaties.
Gecontextualiseerde bronnen
SMH 40-45 werkt in het Deltaplan samen met Netwerk Oorlogsbronnen, dat het projectmanagement voor haar rekening neemt. Netwerk Oorlogsbronnen heeft, in aansluiting op de landelijke digitale infrastructuur die wordt ontwikkeld binnen het Netwerk Digitaal Erfgoed, een omgeving ontwikkeld waar collectie-items overzichtelijk via ‘wie, wat, waar en wanneer’ aan elkaar worden gekoppeld. Zo kan bijvoorbeeld de ontstaansgeschiedenis van Herinneringscentrum Kamp Westerbork verbonden worden aan krantenartikelen bij de Koninklijke Bibliotheek, gerelateerde collecties bij het Nationaal Archief en ook aan de levensverhalen van vluchtelingen tijdens de oorlog, afkomstig uit de collecties van weer een vijftigtal andere instellingen. Zonder de stappen die in het Deltaplan worden gezet, is dit allemaal niet mogelijk.
Het Deltaplan onderscheidt de volgende onderdelen:
- Collectiedigitalisering: het digitaliseren van documenten, dagboeken, brieven, egodocumenten, foto’s, tekeningen, affiches, video’s en films en het digitaal fotograferen van objecten.
Het Indisch Herinneringscentrum roept bijvoorbeeld mensen thuis op hun Indisch erfgoed aan hen uit te lenen, zodat de documenten en objecten gedigitaliseerd kunnen worden.
- Collectieontsluiting: het beschrijven van collecties en machineleesbaar maken van oral history interviews, het toekennen van termen uit de WO2-thesaurus aan de collecties.
- Online beschikbaarstelling: de metadata en gedigitaliseerde collectie-items worden vanuit gestandaardiseerde collectieregistratiesystemen online gepubliceerd en in Netwerk Oorlogsbronnen opgenomen. Als er geen wettelijke restricties zijn, worden de gedigitaliseerde objecten ook gedeeld via WikiCommons, WikiData en eventueel andere Wikimedia-platforms. Een dataexpert begeleidt de instellingen bij deze contentdonatie.
- Training: het geven van praktische trainingen voor collectiebeheerders over het open delen van data, het werken met de WO2-thesaurus van Netwerk Oorlogsbronnen en het beheren van collecties met standaard collectieregistratiesystemen.
Het project 'Deltaplan' zal naar verwachting worden afgerond in januari 2024.
De uitvoering van het Deltaplan is mogelijk dankzij steun van het Mondriaan Fonds.
