De geschiedenis van de koopvaardij in de Tweede Wereldoorlog belicht een episode uit de Nederlandse militaire geschiedenis die tot dusver bij het grote publiek grotendeels onbekend is. Met het project ‘De koopvaardij in de oorlog 1940 – 1946’, mogelijk dankzij het Mondriaan Fonds, brengen Netwerk Oorlogsbronnen en het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) daar verandering in. 66.300 persoonskaarten uit het archief van Netherlands Shipping and Trading Company (NSTC) worden digitaal doorzoekbaar gemaakt en gekoppeld aan andere persoonsbestanden.
Update: 5 maart 2021
Nederlandse koopvaardijschepen zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog veelvuldig ingezet voor de geallieerde oorlogsvoering. Zo heeft de Nederlandse koopvaardij bijgedragen aan de evacuatie van Duinkerken, de landingen in Noord-Afrika, Italië en Zuid-Frankrijk en de invasie van Normandië. De vloot werd ingezet voor het transport van troepen en het vervoeren van wapens en levensmiddelen.
Archief NSTC
Deze grotendeels onderbelichte geschiedenis van de Nederlandse koopvaardij is terug te vinden in verschillende archieven en collecties. Het archief van de NSTC is het grootste en belangrijkste archief met betrekking tot de Nederlandse koopvaardij tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) beheert de persoonsadministratie van de NSTC in 'collectie 159 Londense Collectie Koopvaardij (LOCK)'.
Op de 66.300 persoonskaarten uit deze collectie is informatie te vinden over de geboortedatum en -plaats, de schepen waarop gediend werd, de oorspronkelijke scheepvaartmaatschappij, de functie aan boord van het schip, het gedrag van de opvarende, de gage en het pensioen. Vrijwilligers worden opgeroepen om de kaarten over te tikken via crowdsourcingplatform HetVolk.org. Deze data worden gekoppeld aan Oorlogslevens en uiteindelijk – binnen de kaders die de AVG stelt – gepubliceerd via de NIMH-website en Oorlogslevens.nl.
De kaart van Cornelis van Wijk uit het archief van de Netherlands Shipping and Trading Company.
Koopvaardijgeschiedenis
Door met dit project de grotendeels onbekende persoonlijke verhalen van de opvarenden van de koopvaardij beschikbaar te stellen, wordt het publiek gestimuleerd om zelf op onderzoek uit te gaan. Het digitaal beschikbaar stellen van de data vereenvoudigt de zoektocht naar informatie over de voormalige opvarenden van de Nederlandse koopvaardij tijdens de Tweede Wereldoorlog. De persoonskaarten bevatten naast persoonsgegevens ook informatie die gebruikt kan worden voor (statistisch) historisch onderzoek in het kader van digital humanities-onderzoek.
In april 2021 wordt gestart met het crowdsourcen van de kaarten via HetVolk.org. We vragen vrijwilligers om een verklaring te ondertekenen. Aanmelden en meer lezen kan via de website Koopvaardijkaarten.nl.
Het project 'De koopvaardij in de oorlog 1940 - 1946' is mogelijk dankzij steun van het Mondriaan Fonds.
