De collectie van het Stadsarchief Amsterdam bevat een kwart miljoen Vreemdelingenkaarten waarin werd bijgehouden wie er voor kortere of langere tijd naar Amsterdam kwam. Aangetekend werd onder meer waar iemand vandaan kwam, wanneer hij of zij geboren was en welk beroep hij of zij had. Ook Duitse vluchtelingen uit de jaren dertig werden geregistreerd, zoals de familie Frank die in augustus 1933 aankwam vanuit Frankfurt. Dankzij steun van het Mondriaan Fonds kan het Stadsarchief Amsterdam in samenwerking met Netwerk Oorlogsbronnen een kwart miljoen Vreemdelingenkaarten in het Amsterdamse Politiearchief digitaliseren, doorzoekbaar maken en online beschikbaar stellen.
Help mee met het doorzoekbaar maken van de Vreemdelingenkaarten
Duitse Vluchtelingen
We vinden naar schatting 200.000 personen in deze kaartenbakken, onder wie veel uit Duitsland afkomstige, gevluchte Joden. Deze bron geeft onder andere inzicht in de afkomst en omstandigheden van de vreemdeling, de eerste opvang, eigen vermogen, eerste en latere werkzaamheden. De kaarten vertellen daarmee een verhaal van vlucht, opvang en hulp, maar ook van carrière en succes of verraad, arrestatie en deportatie.
Vreemdelingenkaart Otto Frank
Duitsgezinden
Naar schatting 200.000 personen zijn er geregistreerd op de Vreemdelingenkaarten. Niet alleen vluchtelingen, maar ook andere migranten. Zo is er ook een kaart van Waltraud Heinrich, geboren op 30 maart 1917 in Düsseldorf. Haar beroep is ‘typiste SS’. Op 15 november 1943 wordt ze in Amsterdam als vreemdeling geregistreerd. In september 1944 (waarschijnlijk naar aanleiding van Dolle Dinsdag op 5 september) ontvlucht ze met haar Duitsgezinde pleegouders de stad, met bestemming onbekend. Hun persoonlijke bezittingen zouden ze verstoppen in een kruipruimte onder hun toenmalige woning. Deze werden pas in 2016 teruggevonden.
Netwerk Oorlogsbronnen
Iedere Vreemdelingenkaart vertelt een belangrijk verhaal, maar niet alles kan al verteld worden. Omdat het archief alleen maar gegevens openbaar kan maken van personen die meer dan 100 jaar geleden zijn geboren, wordt er samengewerkt tussen het Stadsarchief Amsterdam en Netwerk Oorlogsbronnen. Middels matching van de informatie op de Vreemdelingenkaarten met de bij NOB aanwezige gegevens over overleden personen in en na de Tweede Wereldoorlog, wordt geselecteerd van welke mensen de Vreemdelingenkaarten geraadpleegd mogen worden. Overlijdensakten zijn al openbaar na 50 jaar.
Doorzoekbaar en online
De gegevens zullen uiteindelijk in een Index op archief.amsterdam worden opgenomen, zodat ze voor iedereen toegankelijk zijn. Netwerk Oorlogsbronnen ontvangt na matching de openbare data van het Stadsarchief Amsterdam om op te nemen in Oorlogslevens.nl. Netwerk Oorlogsbronnen zorgt er o.m. via deze website voor dat verspreide bronnen en informatie aan elkaar worden gekoppeld, zodat er een completer beeld ontstaat van gebeurtenissen en personen gerelateerd aan de Tweede Wereldoorlog.
Om de Vreemdelingenkaarten online doorzoekbaar te kunnen maken, moet de informatie op de kaarten eerst worden overgetikt. We vragen hierbij de hulp van vrijwilligers. Het project staat nu online op het crowdsourcing-platform VeleHanden. Help ook mee!
Meer informatie
Projectpagina 'Vreemdelingenkaarten' van het Stadsarchief Amsterdam
Themapagina 'Vreemdelingenkaarten' van het Stadsarchief Amsterdam
Crowdsourcing 'Vreemdelingenkaarten' op Vele Handen
Dit project is mogelijk dankzij steun van het Mondriaan Fonds.
