Op 22 februari is het 125 jaar geleden dat Anton de Kom werd geboren in Paramaribo, Suriname. De antikoloniale activist en schrijver van Wij slaven van Suriname was tijdens de Tweede Wereldoorlog actief in het verzet. Vlak voor de bevrijding kwam hij aan zijn einde in een Duits concentratiekamp. Naast De Kom waren er ook andere migranten uit de toenmalige koloniën actief in het Nederlandse verzet. Ter gelegenheid van 125 jaar Anton de Kom besteedt Netwerk Oorlogsbronnen dit jaar aandacht aan verzetsstrijders met een koloniale achtergrond. Zij streden tegen de Duitse overheersing van hun koloniale overheerser. Wie waren zij en wat waren hun beweegredenen? Dat is binnenkort te lezen in de serie Tegen de Overheersing op Oorlogsbronnen.nl.
Wij slaven van Suriname
‘Vrijheidsstrijder, verzetsheld, vakbondsman, activist, schrijver en banneling.’ Dat staat er op het voetstuk van het standbeeld van Anton de Kom in Amsterdam-Zuidoost. De Surinaamse schrijver en antikoloniale activist was het allemaal. In 1934 publiceerde hij Wij slaven van Suriname, een belangrijk boek dat het bestaande beeld over de Nederlandse rol bij de slavernij grondig bijstelt. Het is het eerste boek dat de geschiedenis van Suriname vanuit eigen perspectief vertelt. Een persoonlijke en algemene geschiedschrijving, maar bovenal een felle aanklacht tegen kolonialisme, racisme en uitbuiting.
Tegen de Overheersing
Anton de Kom is wellicht de bekendste, maar zeker niet de enige verzetsstrijder met een koloniale achtergrond. Cijfers over verzet zijn vanwege het geheime karakter moeilijk te verzamelen, maar wel staat vast dat mensen uit de koloniën zeer actief waren in het Nederlandse verzet. Zij kwamen uit Nederlands-Indië/Indonesië, het Caribisch gebied en Suriname. Vaak streden zij tegen de Nederlandse koloniale overheersing, maar zetten zij die strijd tijdelijk opzij om samen met hun koloniale overheerser tegen het nationaal-socialisme te vechten. De meesten van hen werden na de oorlog snel vergeten. Wie waren deze verzetsstrijders en waarom kozen ze om zich aan te sluiten bij het Nederlandse verzet? In Tegen de Overheersing gaan we op zoek hun verhalen.
Tegen de Overheersing. Collage met portretten van Anton de Kom, Evy Poetiray, Boy Ecury, Anda Kerkhoven en Albert Wittenberg.