Hoewel de thesaurus inhoudelijk kan blijven groeien, sluit het Netwerk Oorlogsbronnen het project WO2-thesaurus af. De oorspronkelijk interne trefwoordenlijst van het NIOD is onder leiding van NOB opgeschoond, uitgebreid en gepubliceerd als Linked Open Data. Daarmee is het officieel tot een externe thesaurus verworden en als zodanig in gebruik genomen.
Wat is een thesaurus?
Collectiebeherende instellingen hebben te maken met de praktische noodzaak hun digitaal beheerde objecten vindbaar te maken. Alleen scannen en opslaan van een bestand is niet genoeg. Een veel ingezet hulpmiddel bij het beschrijven en dus vindbaar maken van records, is een gecontroleerde woordenlijst.
Het ontstaan van de thesaurus over de Tweede Wereldoorlog
De nu externe WO2-thesaurus is van oorsprong de interne trefwoordenlijst van het NIOD. De omvangrijke beeld-, archief- en bibliotheekcollectie uit de Tweede Wereldoorlog van het instituut maakte er gebruik van bij de ontsluiting en duiding van het materiaal. Dus onder meer de Beeldbank WO2 - in beheer bij het NIOD maar met materiaal afkomstig van 31 instellingen - is de bakermat van de honderden trefwoorden die nu de thesaurus vormen.
Het waarom van thesauri matchen
Om de WO2-thesaurus in te kunnen zetten voor het werkveld, is een procedure ontwikkeld waarmee lokale thesauri ‘gematcht’ kunnen worden met de WO2-thesaurus.
Het opschonen van de interne thesaurus
Elke instelling heeft eigen beschrijvingsregels en elke persoon een eigen interpretatie. Zo kan dezelfde term in vele varianten in de objectrecords terecht komen en ontstaat er een 'vervuilde thesaurus'.
Koppelen aan de WO2-thesaurus
U heeft uw thesaurus opgeschoond en bent van plan deze interne thesaurus te matchen met een externe, namelijk de WO2-thesaurus. Lees hieronder hoe dat in z'n werk gaat.
De thematische thesaurus bestaat inmiddels uit ruim 2200 termen (concepten). Van ‘Kamp Erika’ tot ‘bunker’, ‘Radio Oranje’, ‘TD-groep’, ‘D-Day’ en ‘illegale pers’. De betekenis van al deze termen wordt toegelicht in een ‘scope note’ en gerelateerde termen zijn aan elkaar gekoppeld. Zoals ‘bunker’ en ‘kazemat’.
Verbinden van trefwoorden en collecties
Het Netwerk Oorlogsbronnen gebruikt de WO2-thesaurus om de bijna tien miljoen bronnen in de collectieportal met elkaar te verbinden. Daardoor vind je ook foto’s waar het trefwoord ‘bunker’ aan gekoppeld is als je zoekt met de term ‘kazemat’.
Dat wordt ook zichtbaar met de informatiebalk aan de rechterkant van de resultatenpagina, een visualisatie van de WO2-thesaurus in de NOB-collectieportal. In dit Google-achtige informatieblok wordt de betekenis van een zoekterm toegelicht (de scope note!), worden gerelateerde termen getoond en krijgt de zoeker een aantal afbeeldingen te zien waar de term aan gekoppeld is.
Hoe nu verder met de WO2-thesaurus
De LOD-techniek achter de WO2-thesaurus is gerealiseerd, maar inhoudelijk blijft de thesaurus aan groei en verandering onderhevig. Het beheer van de WO2-thesaurus ligt bij het NIOD. Een redactie ziet daar toe op de kwaliteit en de uitbreiding van de thesaurus. Suggesties voor nieuwe termen of aanpassingen zijn welkom (lees meer daarover op de NIOD-site).
Het Netwerk Oorlogsbronnen zet zich blijvend in voor het koppelen (of ‘matchen’) van de WO2-thesaurus met de trefwoordenlijsten of thesaurussen van collectiebeherende instellingen. Door gebruik te maken van de termen uit deze thematische thesaurus zijn bronnen beter vindbaar én makkelijker in context te zetten van oorlogsbronnen uit andere collecties.
En in de komende maanden gaat NOB de WO2-thesaurus automatisch trefwoorden in beschrijvingen laten herkennen en markeren. De collecties die nu in de collectieportal van Oorlogsbronnen zijn opgenomen, worden zo aangevuld met WO2-thesarustermen. Aan het einde van dit jaar kan het Netwerk Oorlogsbronnen de verrijkte bronnen (in een machine leesbaar formaat) terug leveren aan de collectiebeheerders.
Aan de slag met de WO2-thesaurus
Gemotiveerd om aan de slag te gaan met de WO2-thesaurus? Lees meer over wat een thesaurus is, het ontstaan van de WO2-thesaurus, waarom het koppelen met of gebruiken van de WO2-thesaurus nuttig is, hoe een interne thesaurus kan worden voorbereid op het koppelen, en hoe het koppelen in z’n werk gaat.