Instructies crowdsourcing-project 'De gevangenen van Kamp Vught': kaarten politieke gevangenen

Algemene instructies

• Neem teksten en cijfers altijd letterlijk over. Niet interpreteren! (Voorbeeld: als er 'ev.' staat, dit gewoon overnemen, ondanks dat je weet dat het hier om 'evangelisch' zou moeten gaan.)
• Op het ene kaartje staat meer informatie dan het andere. Informatie die er niet op staat wordt dus niet ingevuld, en hier hoeft ook geen melding van gemaakt te worden. 
• Door op en te klikken bij een bepaald invulvak, krijg je meer informatie over welke informatie relevant is op het kaartje en wat je zoal kan tegenkomen. Let op: deze informatie is niet altijd geheel uitputtend, maar geeft een eerste idee. Zie deze handleiding voor meer gedetailleerde instructies.
• Laat nooit een ander werken onder uw inloggegevens. Ieder die mee wil werken aan het project dient zichzelf aan te melden en toestemming te krijgen.
• Alleen thuis werken (het liefst achter een desktop i.p.v. laptop). En in ieder geval nooit in openbare gelegenheden als in de trein, een café of bibliotheek, of op openbare netwerken.
• Soms staan er woorden of cijfers op in potlood. Gebruik de zoomfunctie om dit goed te bekijken. U hoeft niet te melden dat iets met een pen, potlood of getypt genoteerd is. 
• Het kan zijn dat u een ongewoon kaartje tegenkomt, met een afwijkende afmeting, waar relatief weinig informatie op staat, en meestal wel een naam en informatie als 'afz. + naam'. Het gaat hier om kaartjes die na de oorlog zijn toegevoegd door het Afwikkelingsbureau Kamp Vught. Graag de informatie op het kaartje letterlijk overnemen. Van het afwijkende formaat / info hoeft geen melding gemaakt te worden. Informatie als 'afz. + naam' kunt u eventueel kwijt in het veld 'Staat er nog meer op het kaartje?'. 
• We voeren Duitse termen en woorden in dus u kunt nogal wat letters met trema’s en umlauten tegenkomen. Neem deze letters graag letterlijk over! Het kan natuurlijk nog lastig zijn om te vinden welke combinatie u op uw toetsenbord moet gebruiken voor bepaalde letters. Daarom hier een aantal webpagina’s met toetsencombinaties, instructies en tips.
  • http://mslog.nl/asskeycoats/asskeycoats1.html
  • http://www.hoejetypt.nl/uitleg.php

Onleesbare tekens / woorden / scans 

• Is de scan in z'n geheel onleesbaar of staat er niets op? Sla de taak over (met de knop rechtsonder in het scherm). De kaart komt dan terecht bij een andere vrijwilliger en uiteindelijk een redacteur.
• Onleesbare tekens moeten vervangen worden door een @ (per karakter), dus als je ‘straat’ in ‘jodenbreestraat’ niet kan lezen schrijf je ‘jodenbree@@@@@@‘. Dat geldt ook voor hele woorden of velden waar wel iets staat, maar waarvan de precieze informatie onleesbaar is. 
• In geval van doorstrepingen en correcties: neem de gecorrigeerde tekst over in de invoervelden. Vermeld vervolgens onder 'staat er nog meer op het kaartje?' dat bijvoorbeeld [11] is vervangen door 12 in de maand van de geboortedatum. Let op, zet het doorgestreepte getal of woord dus tussen rechte haakjes, zoals het nummer elf hierboven.

De velden rechts van de scan zijn er voor alle informatie die letterlijk van de kaartjes overgenomen wordt. Als het ware een 'kopie' van de informatie (met eventuele fouten) op de kaartjes. U mag immers niet verbeteren / interpreteren / aanvullen, etc..  Alle informatie op de kaartjes zou in deze vaste velden kwijt moeten kunnen. Want informatie waar geen vast veld voor is vult u in bij 'staat er nog meer op het kaartje?'. Graag in principe dus niet het opmerkingenveld gebruiken voor het vermelden van onleesbare woorden. Deze kunnen altijd vermeld worden zoals hierboven beschreven. Tenzij en alleen in het volgende geval:  

• Als er een onleesbare dag / maand / jaar op het kaartje staat, laat dit dan weten via een melding als ‘maand achter Eingel. onleesbaar’. Vul de leesbare gegevens wel altijd in op de juiste plek, ook als er dan geen complete datum van kan worden gemaakt. Deze uitzondering wordt gemaakt omdat het niet mogelijk is om in de datumvelden een @ te gebruiken ter vervanging van onleesbare getallen. Let op! De knop 'melding verzenden' werkt los van de knop 'taak opslaan'. Zorg er dus voor dat u hierop drukt voordat u doorgaat naar de volgende scan.  

Opslaan van een taak

• Om te voorkomen dat een formulier per ongeluk vroegtijdig wordt verzonden, is de volgende beveiliging ingebouwd: een taak kan alleen worden opgeslagen als er een gebeurtenis is ingevuld (of dit veld is weggeklikt omdat er geen gebeurtenis is). Daarom het advies dit veld als laatste in te vullen. 
• Het is (na bewerken van het gebeurtenissen-veld) mogelijk dat een taak wordt opgeslagen middels de enter-knop. Dit is een standaard browser-functionaliteit en kan dus in de crowdsource-omgeving niet worden uitgeschakeld. In verband hiermee dus ook de tip om het gebeurtenissen-veld als laatste in te vullen. 
• Het kan gebeuren dat u per ongeluk te snel op ‘taak opslaan’ heeft gedrukt. En dat het kaartje wordt verzonden voordat u klaar was met invoeren. Dat is heel vervelend. Om te voorkomen dat er onvolledige gegevens opgenomen worden in de database, hebben we ervoor gezorgd dat elk kaartje door twee vrijwilligers wordt ingevoerd. Door de dubbele invoer kunnen we na afloop van het project alle kaartjes die verschillen hebben in de ingevoerde informatie eruit filteren. Deze bekijken we dan nog eens, en zorgen voor volledige informatie in de database. Een mail sturen is dus niet nodig! 

Specifieke instructies

Onderdeel 'Persoonsgegevens'

• Als er bij Kinder staat - of 'keine', vul dan '0' in. Als er niets staat, laat het invoerveld leeg. Als er drei staat vul in 3.
• In het veld waar het aantal kinderen vermeld worden kunnen alleen cijfers staan. Mocht u de vermelding van ‘Pflegekinder’ kwijt willen. Dan dit graag vermelden onder ‘staat er nog meer op het kaartje’.
• Geboortedatum: meestal staan de laatste twee nummers vermeld; zoals '87' (= 1887) en '02' (= 1902). Vermeld graag het hele jaartal.
• Bij dag, maand, jaar kan je alleen numerieke waardes binnen de logische range (1-31, 1-12, 1840-1945) invoeren. Dit helpt fouten voorkomen en maakt de data bruikbaarder. Als er geen waarde is (het jaar staat regelmatig niet op het kaartje), vul je daar niets in.
• De bloknummers staan soms achter 'Bl.' of 'B1.' Soms staat er alleen maar een getal. Je mag ervan uitgaan dat als het rechtsboven staat, dat het dan het bloknummer is. De letters 'Bl.' of 'B1.' hoef je niet in te vullen, alleen het nummer. 
• Zie plattegrond met bloknummers in Kamp Vught
• Woorden als ‘zu’ en de punten tussen data, of het streepje tussen het gevangenenummer en de naam niet overnemen. 
• Het kan zijn dat u onder ‘wohnort’, ‘Angeh.’ of ‘postadresse’ een letter en nummer ziet staan (in plaats van een straatnaam met huisnummer). Bijvoorbeeld: 'I 50'. In sommige gemeenten was het destijds gebruikelijk om oude nummeringen aan te geven, van voordat er werd overgegaan op de invoering van straatnamen. Er werd uitgegaan van wijken (aangeduid met een letter) en een nummer voor een huis. Hoe voert u deze gegevens in? Het nummer mag in het huisnummer-veld en de letter in het veld voor straatnaam ingevoerd worden. 
• Bij sommige vrouwen staat ook hun meisjesnaam aangegeven, of juist de naam van haar man. Bijvoorbeeld: ‘achternaam geb. achternaam’ of ‘achternaam ev achternaam’. Neem dit letterlijk over in het veld voor achternaam. Geen afkortingen vervangen door een streepje!   
• Vermelding van een aanhef of titel voor of bij de naam van de hoofdpersoon of relatie (angehorige), zoals ‘Ds.’, 'madame', 'mevrouw', kunt u bij de naam plaatsen in het namenveld. 
• Toevoegingen achter huisnummers kunnen soms anders zijn dan een letter, bijvoorbeeld apostrofs (' '' ''' staat voor 1 hoog, 2 hoog, 3 hoog). Maar ook wel romeinse cijfers. Let erop dat u deze toevoeging aan het huisnummer meeneemt in het daartoe bestemde veld. Gebruik het teken dat op het kaartje staat en maak er geen cijfer van! 
• Soms staan er op de plek van het gevangenenummer twee nummers, waarvan één getypt en één met potlood bijgeschreven. Dit zijn beide identificatienummers. Deze mag u beide in het veld ‘nr’ bovenaan invoeren, met een ‘;’ als scheidingsteken. In het geval van de afbeelding dus: 71;8313.
• Beroepen worden niet vertaald naar het Nederlands. Neem de informatie letterlijk over, dus ook beroepen in Duitse spelling. 
• Het eerste veld bij het invoeren van persoonsgegevens op de kaartjes is er voor de nationaliteit van de gevangene. Deze staat vaak als eerste in een rijtje van meerdere gegevens aangegeven. Denk aan ‘H. Sch. Nr.’, ‘H. Aso. Nr.’, ‘B. Sch. Nr.’, ‘Fr. Geisel. Nr.’ (waarbij het middengedeelte het soort gevangene aangeeft en ‘nr.’ een aanzet is voor het gevangenenummer). Maar in het geval van de afkorting: ‘Poliz. H.’, staat de laatste letter niet voor ‘hollands’ maar voor ‘häftling’.
• De barakken in Kamp Vught waren in twee delen verdeeld, met een muur in het midden. Deze zijden worden soms achter het bloknummer aangegeven met een ‘A’ of ‘B’. Neem dit dan over. Maar wat u ook tegen kunt komen, zijn twee letters rond het bloknummer. Eentje vlak erachter, en één letter linksboven daarvan, meer in het midden van de kaart. Deze laatste hoort niet bij het bloknummer. In het geval van de volgende afbeelding mag u de ‘b’ invullen achter het bloknummer, en de ‘A’ in het veld ‘staat er nog meer op het kaartje’: 

Ondanks dat u de woorden en termen letterlijk moet overnemen (en afkortingen dus niet mag uitschrijven!) is het toch leuk om te weten wat bepaalde termen betekenen. Daarom hieronder een klein overzicht:

• Schutz. / Sch. = een afkorting voor ‘schutzhäftling’. Iemand die in schutzhaft was genomen (preventieve hechtenis) is zonder gerechtelijke uitspraak gearresteerd en in bewaring gesteld zijn omdat ze ‘de regering onwelgevallig waren’. Dit waren vooral Nederlandse en Belgische politieke gevangenen.  
• B.V.D. / D.B.V. = ‘berufsverbreger’. Namelijk iemand die onder normale rechtspraak een misdadiger is.
• Geisel. / Geis. = een persoon die als gijzelaar in het kamp is opgenomen. Er zaten twee soorten gijzelaars gevangen in Kamp Vught. Namelijk represaille-gijzelaars (of strafgijzelaars) en Sippenhaft-gijzelaars. Represaille-gijzelaars waren mannen die door de bezetter in een bepaalde plaats of streek gearresteerd waren als wraak voor daden van de illegaliteit. Sippenhaft-gijzelaars waren naasten van ondergedoken Nederlandse politiemannen. Doel van het in gijzeling nemen of vastzetten van familie is om ‘de voortvluchtigen’ ertoe te dwingen zich aan te geven.
• Poliz. = Untersuchungshaftlinge of Polizeihaftlinge). Deze gevangenen kwamen vanaf de zomer van 1943 in Kamp Vught en waren in afwachting van hun berechting.
• Aso = asocialen. Mensen die economische delicten hadden gepleegd, landlopers, zwervers, etc.
• JDL = het JudenDurchgangsLager. Het gedeelte waar de joodse gevangenen zaten.
• Schutzhaftlager = hier zijn mensen opgesloten als preventieve hechtenis.
• FKL = Frauenkonzentrationslager of Frauenlager: vrouwen concentratiekamp
• PDL = Polizeiliches Durchgangslager, een politie- en doorgangskamp. Dit was een aparte afdeling binnen het kamp. Gevangenen verbleven hier tijdelijk in afwachting van een definitief transport (afhankelijk van het vonnis naar een gevangenis, tuchthuis of kamp in Duitsland).
• Studentenlager = heeft tussen februari en april 1943 bestaan.
• Geisellager = een aparte afdeling binnen het kamp waar gijzelaars gevangen zaten.
• SD = Sicherheitsdienst
• Entlassen = vrijgelaten
• Uberstelltam = overgeplaatst
• Eingel / 'eingeliefert' = binnengekomen

Onderdeel 'Angeh. Postadresse'

• Neem bij opmerking 'wie oben' of 'w.o.' adres over dat erboven wordt vermeld over.
• De afkorting ‘s.u.’ betekent ‘siehe unter’. Vul hier net als we van u vragen bij ‘w.o.’ of ‘wie oben’ het adres in dat eronder staat vermeld. 

Onderdeel 'Eingel. transport en/of gebeurtenissen'

• 'Gebeurtenissen' zijn meestal termen (of afkortingen daarvan) als 'eingelassen', 'uberstelltam' of 'entlassen' met een datum erachter. Deze zijn wisselend getypt of met potlood geschreven. 
• Alle meldingen met een datum, met uitzondering van een geboortedatum, zijn 'gebeurtenissen', en mogen dus in dit veld / deze velden opgenomen worden (en niet bij 'staat er nog meer op het kaartje' worden gezet). Naast veelvoorkomende gebeurtenissen als 'Eingel. 5.6.42' bijvoorbeeld dus ook: ‘ins Geisellager überstellt 3.5.43’ of 'Am 13.1.44 aus dem Geisellager ins Schutzhaftlager überstellt’. Vul dan de datum in de datumvelden in, en de rest in het gebeurtenisveld.
• Meerdere gebeurtenissen op een kaart? Voeg met het plusteken  nieuwe gebeurtenissen toe.
• Je kunt geen geheel lege gebeurtenissen invoeren. Dat is bedoeld om te voorkomen dat je voortijdig - als je onbedoeld op enter drukt - het formulier verzend. Zijn er geen gebeurtenissen vermeld op het kaartje, klik de gebeurtenis dan weg met het kruisje aan het einde
•  Het kan voorkomen dat er een kruis met datum op een kaartje staat: noteer dan 'overleden 15 8 1943'. En soms wordt de tijd van overlijden aangegeven. Zet deze informatie in het veld ‘Staat er nog meer op het kaartje?’. 

Onderdeel 'Staat er nog meer op het kaartje?'

• Alle informatie waar geen veld voor is, graag invullen in eigen veld onder ’Staat er nog meer op het kaartje?’ (dus niet als melding!). Dit veld haal je tevoorschijn door op ’Staat er nog meer op het kaartje?’ te klikken (het is standaard ingeklapt). Staat er meer dan één gegeven op het kaartje dat niet in een bestaand veld ingevuld kan worden, dan kan je met het plusje meerdere velden oproepen. Ook hier geldt: onleesbare karakters vervangen door @.
• Neem alleen de letterlijke informatie van het kaartje over, en beschrijf hier niet bijvoorbeeld waar de informatie op het kaartje staat.
• Zoals hierboven al beschreven, kun je doorgestreepte informatie in dit veld kwijt. Bijvoorbeeld dat  [11] is vervangen door 12 in de maand van de geboortedatum. Let op, zet het doorgestreepte getal of woord graag tussen rechte haakjes, zoals het nummer elf hierboven. 
• Stempel ARCHIEF KAMP VUGHT kun je negeren. Dit is een stempel uit de naoorlogse periode, geplaatst door het 'Afwikkelingsbureau Kamp Vught'. Zij verzamelde de kampadministratie na bevrijding van het kamp, en gebruikte het om nabestaanden te kunnen informeren over het lot van hun familieleden. 
• Het kan zijn dat u kreten als 'MOERD' bovenaan een kaartje ziet staan. Deze informatie kunt u kwijt in het veld 'staat er nog meer op het kaartje?'. Waarschijnlijk is dat het hier gaat om het buitencommando Moerdijk (dit ter info, neem alleen de informatie op het kaartje letterlijk over!). 

Handige websites

Ter referentie en informatie. Niet om over te nemen bij het invoeren van de kaartjes. Dus a.u.b. niet aan de hand van op deze websites gevonden informatie, de in te voeren data verbeteren. 

• Overzicht van omgekomen gevangenen: http://www.nmkampvught.nl/historische-informatie/omgekomen-in-vught/
• Oorlogsgravenstichting: https://oorlogsgravenstichting.nl/zoeken
• Joods Monument: https://www.joodsmonument.nl
• Afkortingen religies: http://reliwiki.nl/index.php?title=Lijst_met_afkortingen_genootschappen
• Beroep: http://historyofwork.iisg.nl/index.php
• Blokken in Kamp Vught 
• Mogelijke buitencommando’s Kamp Vught: https://www.kamparchieven.nl/nl/zoeken?mivast=959&mizig=210&miadt=298&miaet=1&micode=250g&minr=940542&miview=inv2&milang=en
• Google; handig voor Duitse beroepsnamen en andere onduidelijkheden: https://translate.google.com/?hl=nl
• Toetsenbord combinaties diakritische tekens: http://mslog.nl/asskeycoats/asskeycoats1.html

Veel gestelde vragen

• Ik kom het kaartje tegen waar mijn grootvader of een ander familielid op staat. Mag ik deze informatie delen met mijn familie?

We snappen heel goed dat u deze informatie zou willen delen met nabestaanden en familieleden. Maar we vragen u de vrijwilligersverklaring na te leven, en dus scans en data niet te delen of verspreiden. Alle informatie die je tegenkomt in dit project is strikt vertrouwelijk, ook als het gaat om een bekende of familie. Het kan namelijk om informatie gaan van nog levende personen en wij willen hun privacy respecteren. Natuurlijk kun je via info@oorlogsbronnen.nl wel een zogenaamd 'verzoek tot inzage'  indienen bij het NIOD, voor een specifiek kaartje. We helpen je graag op weg!

• Waarom is er geen forum waar wij alle probleemgevallen onderling kunnen bespreken?

In verband met de bescherming van de persoonsgegevens zijn we helaas genoodzaakt heel voorzichtig met de uitwisseling van gegevens om te gaan. Wend je direct tot de redacteur in het opmerkingenveld of mail info@oorlogsbronnen.nl als je er niet uitkomt.

• Ik voer veel kaartjes in, waarom staat er dan in mijn statistieken toch dat ik nog maar 0% gedaan heb? ​

Het overzicht van wat u gedaan heeft kunt u vinden onder ‘je stats’ als u net bent ingelogd op HetVolk.org. Dit staat naast uw inlognaam rechts bovenin het scherm. U ziet dan staan hoeveel procent van het totaal aantal taken in het algemeen zijn gedaan, hoeveel taken u heeft gedaan én hoeveel procent van het geheel uw bijdrage daaraan is. Dit laatste gegeven kan een vertekend beeld geven. Omdat er zoveel kaartjes zijn, kan het zijn dan u na het invoeren van 100 kaartjes nog steeds op 0% staat.  Laat u zich vooral niet demotiveren, en we werken aan de weergave van deze statistieken. 

Bezwaar

Het Netwerk Oorlogsbronnen is als eigenaar van het project verantwoordelijk voor de algehele uitvoering van het project. HetVolk.org is faciliteert de crowdsource-omgeving en is verantwoordelijk voor de technische faciliteiten. We realiseren ons dat er mogelijk gegevens staan van nog levende personen. Mocht u dit tegenkomen en er bezwaar tegen hebben, neem dan contact op met NOB via info@oorlogsbronnen.nl. We gaan hier met respect mee om. Het Netwerk Oorlogsbronnen kan vrijwilligers waarvan wordt vermoed dat ze zich niet houden aan de gebruiksvoorwaarden, de toegang tot project(en) Crowdsourcing Kamp Vught ontzeggen.